Betaalbaarheid van de gezondheidszorg

In juni 2012 is het rapport Redzaam ouder van de Raad van Volksgezondheid gepubliceerd. In dit rapport wordt beweerd dat ouderen zo lang mogelijk zelfredzaam moeten blijven en zich, zo mogelijk, door hun kinderen moeten laten verzorgen. Ook moeten ze door gezonder leven langer gezond blijven.

Vanwaar dit idee?

Ouderenzorg is duur. De verwachting is dat er in 2050 een miljoen Nederlanders ouder dan 65 jaar zorg nodig hebben. Dat kost heel veel geld. Het idee is dus dat ze daar zelf maar voor op moeten draaien.

Dat voelt nogal asociaal aan.

Sindsdien hebben diverse politieke partijen (en zelfs enkele verzekeraars) zich over dit probleem uitgesproken en daarbij heb ik geen goede ideeën gehoord. Ook in het lijsttrekkersdebat van 26 augustus draaide men om de hete brij heen.

Veel mensen maken in de laatste paar maanden van hun leven meer medische kosten dan in de rest van hun leven. De hoogste kosten worden dus gemaakt op het moment dat de opbrengsten (levensjaren van goede kwaliteit) het kleinst zijn. En dat (gebrek aan) rendement is waar het echt om gaat.

Het probleem

Sommige medische handelingen zijn zo ontzettend duur, of zo weinig effectief dat de opbrengsten totaal niet opwegen tegen de kosten. In tegenstelling tot de uitspraken van de politici kun je (en moet je) grenzen stellen aan de zorg.

Stel vast hoeveel geld een (gezond) extra levensjaar mag kosten

Alleen op die manier is de effectiviteit van totaal verschillende medische behandelingen vergelijkbaar te maken; zowel voor ouderen als voor jongeren. Voor extra jaren (of maanden, of dagen) met min of meer ernstige klachten zouden we minder over moeten hebben. Een extra jaar gekluisterd aan een beademingsmachine is veel minder waard dan een jaar in goede gezondheid. Hoeveel minder? Daar moeten we eerlijk over kunnen overleggen. Sommige van de recente politieke uitspraken waren niet bevordelijk voor zo'n discussie.

In een rijk land zal het bedrag dat men voor een extra gezond jaar wil betalen hoger liggen dan in een arm land. In een land als het onze (waar iedereen verplicht verzekerd is voor ziektekosten) moet een landelijke normbedrag afgesproken worden. Mensen die de norm te laag vinden en voldoende geld hebben kunnen zich vrijwillig bijverzekeren voor een hogere norm, of, wanneer ze daadwerkelijk duurdere medische zorg kunnen gebruiken, op dat moment hun eigen geld aanspreken.

Wat is een redelijk bedrag?

Dat is een goede vraag. Ik denk dat de norm ergens tussen de € 25 000 en € 200 000 per persoon per jaar moet liggen.

Op dit moment geven we in Nederland ongeveer 10% van Bruto Binnenlands Product (BBP) uit aan gezondheidszorg. Zie het rapport 'De zorg: hoeveel extra is het ons waard?', pagina 10. In de VS is dat meer dan 15%; in Japan ongeveer 8.5%. Met die 10% zit Nederland keurig in de middenmoot (van de rijke landen).