Overstappen tussen treinvervoerders met de OV Chipkaart

In deze aflevering ga ik dieper in op het probleem van extra in- en uitchecken en extra kosten voor OV chipkaart gebruikers bij treinreizen met verschillende treinvervoerders. Omdat we hebben besloten dat OV aanbesteed moet worden zullen we moeten leven met reizen die door een combinatie van vervoerbedrijven worden verzorgd. Deze problemen mogen niet op de reizigers worden afgewenteld.

Het rapport

Het rapport van de Advies Commissie Permanente Structuur en Dubbel opstaptarief in de treinrailketen is klaar. In hoofdstuk 6 lees ik dat het € 50 000 000 en drie jaar gaat kosten om te realiseren dat treinreizigers die met meerdere treinvervoerders reizen maar éénmaal in en éénmaal uit moeten checken.

Dat geloof je toch niet?

De commissie schrijft (tactvol, diplomatisch?) dat ze de claims voor het bedrag en de implementatieduur niet kon verifiëren. Ik denk dat de commissie zich voor de gek heeft laten houden. Prijs en implementatieduur zijn exhorbitant. Als verklaring wordt ondermeer aangevoerd dat elke ondernemer zijn eigen tariefstructuur kan hebben (met eigen kortingsregelingen, abonnementen, enzovoorts). No shit. Een collega van mij zegt wel eens Iedereen heeft recht op zijn eigen problemen. Dat lijkt me hier volop van toepassing. Als je tarieven te ingewikkeld zijn dan moet je ze simpeler maken!

Tot nu toe is alles wat met de OV chipkaart te maken heeft veel duurder uitgevallen dan verwacht en het heeft ook veel langer geduurd. Mogelijk heeft men, om zich in te dekken, gemakshalve een lekker ruime fudge factor toegepast. Maar het lijkt me waarschijnlijker dat TLS en de OV bedrijven de huidige situatie wel prettig vinden en geen zin hebben in extra werk waar ze zelf niets voor terug zullen zien. Meer gemak voor de reizigers zien zij niet snel terug in hun inkomsten.

Integendeel. De reiziger die met twee treinvervoerders reist en een beetje blundert bij het overstappen (en geen tijd heeft om het achteraf allemaal recht te zetten) betaalt viermaal het borgbedrag van € 20:

1. Bij aanvang van de eerste deelreis wordt € 20 borg afgeschreven.
2. Bij de overstap houdt de reiziger zijn OV chipkaart bij de in-/uitcheckpaal van de tweede vervoerder. De eerste deelreis is nu incompleet en de borg van die eerste deelreis is verbeurd. Tevens wordt ingecheckt voor de tweede vervoerder en € 20 borg afgeschreven.
3. Nog steeds op het overstapstation houdt de reiziger zijn OV chipkaart bij de in-/uitcheckpaal van de eerste vervoerder. De tweede deelreis is nu incompleet en de borg voor de tweede deelreis wordt verbeurd. Tevens wordt opnieuw ingescheckt voor de eerste vervoerder en opnieuw € 20 borg afgeschreven. De reiziger vervolgt zijn reis met de tweede vervoerder (maar is voor die vervoerder niet ingecheckt en riskeert bij controle een boete).
4. Aan het einde van de tweede deelreis houdt de reiziger zijn OV chipkaart bij een in/uitcheckpaal van de tweede vervoerder. De tweede borg bij de eerste vervoerder wordt nu verbeurd en de reiziger wordt bij de tweede vervoerder voor de tweede maal ingecheckt en opnieuw wordt € 20 borg afgeschreven. Omdat de reiziger hiermee aan het einde van zijn reis is wordt ook die borg uiteindelijk verbeurd.

Dit voorbeeld is misschien wat extreem, maar als de trein van de plaatselijke treinvervoerder af en toe een afwijkend spoor gebruikt moet onze reiziger eerst naar het gebruikelijke perron van die plaatselijke treinvervoerder en dan wordt het al een stuk gemakkelijker de in-/uitcheckpalen in de verkeerde volgorde te bezoeken.

Het zou voor de reizigers die tussen verschillende treinvervoerders overstappen al een stuk makkelijker zijn als er op het overstapstation een speciale overstappaal zou staan. De reiziger die hier zijn OV-chipkaart bij houdt wordt in één handeling voor de huidige vervoerder uitgecheckt en voor de andere vervoerder ingecheckt. Deze overstappaal moet er wel heel anders uitzien dan de gebruikelijke in- en uitcheckpalen of -poortjes en de handeling moeten we misschien maar doorchecken of zoiets noemen. Een reiziger die alleen wil uitchecken moet zo'n doorcheckpaal niet kunnen verwarren met een in-/uitcheckpaal.

Het is natuurlijk ook mogelijk de software op de computers achter de in-/uitcheckpalen zodanig te fixen dan het in de verkeerde volgorde bezoeken van de palen toch het (door de reiziger) gewenste effect heeft. Op dit moment zijn de palen eigendom van de verschillende vervoerbedrijven en daardoor ligt dit wat lastig.

De borgsom wordt veel te gemakkelijk verbeurd

Een andere aanpak is het verbeuren van de borg bij de tweede, derde en vierde incheck actie (in het scenario hierboven) aan te pakken. Zeker in het geval de verstreken reistijd sinds het inchecken nauwelijks langer is dan de kortst mogelijke reistijd zou het systeem mogen aannemen dat langs de snelste/kortste route is gereisd. Het klakkeloos wissen van het incheckstatus en verbeuren van de borg wanneer de kaart bij een paal van een ander bedrijf wordt gehouden is veel te kort door de bocht.

Hoe moet het wel?

Het OV bedrijf van de tweede incheck moet een bericht naar het eerste OV bedrijf sturen met tijd en plaats van de geforceerde uitcheck. Het eerste OV bedrijf kan (als de reistijd een beetje klopt) alsnog de eerste reis netjes afsluiten, het verschil tussen de borgsom en de reissom berekenen en het resultaat naar het in-/uitchecksysteem van het tweede bedrijf doorsturen dat dit resultaat op de chipkaart schrijft. Vervolgens kan het systeem van het tweede bedrijf de reiziger netjes inchecken. Dit vergt real-time communicatie tussen de in-/uitchecksystemen van de verschillende treinvervoerders. Als het snel genoeg gaat hoeft de reiziger het niet te merken.

Voor mobiele inchecksystemen (zoals in de bus of tram) is real-time communicatie met een systeem van een treinvervoerder lastig. In dat geval zou het inchecksysteem plaats en tijd moeten vastleggen en die informatie later doorsturen naar het systeem van de vorige vervoerder. Terugboeken van het verschil tussen borg en reissom moet dan bij een in-/uitchecksysteem, of een plaatskaartenautomaat van die vorige vervoerder, of bij een OV chipkaart oplaadautomaat.

Hoe dwingen we TLS en de OV bedrijven de zaak vlot op te lossen?

In een vorige aflevering heb ik voorgesteld dat de OV bedrijven het recht verliezen een starttarief (opstaptarief) te rekenen zolang dubbel berekenen van opstaptarief bij het overstappen tussen de verschillende bedrijven niet goed is geregeld. Als we de treinvervoerders verbieden een borg af te schrijven in het geval de reiziger nog ingecheckt is bij de vorige treinvervoerder en dat ze in zo'n geval de reis maar moeten zien te verrekenen met die andere treinvervoerder (en de reiziger gewoon moeten laten reizen) zullen TLS en deze treinvervoerders het probleem met gezwinde spoed oplossen.

In het rapport dat in het begin van dit verhaal werd aangehaald wordt voorgesteld het tussentijds in- en uitchecken geheel te laten vervallen. Dat is voor de reiziger natuurlijk het simpelst. Het geeft echter problemen wanneer er verschillende routes tussen de begin- en eindhalte van een reis mogelijk zijn die niet allemaal (in dezelfde mate) via alle mogelijke treinvervoerders lopen. Het correct verdelen van de reissom is dan moeilijk.