Smart grid

Elektrische energie opwekken, distribueren en afleveren lijkt simpel, maar dat is het niet. Het grote probleem is dat je elektrische energie niet gemakkelijk kunt opslaan. Het opgewekte vermogen moet daarom nauwkeurig gelijk zijn aan het (door de afnemers) gevraagde vermogen.
Wanneer te weinig vermogen wordt opgewekt daalt de spanning op het net. Als dat tot gevolg heeft dat de afnemers minder vermogen afnemen is de situatie min of meer stabiel. In dat geval kan het elektriciteitsbedrijf de afname enkele procenten bijsturen door de spanning iets te laten zakken of stijgen. Dat werkt vooral voor de heel korte termijn (orde grootte van een seconde). Voor langere termijn (minuten, uren) werkt dit minder doordat veel afnemers gewoon wat langer energie blijven afnemen. Op die langere termijn moet het elektriciteitsbedrijf dus generatoren bijschakelen. Met dag- en nachttarieven stimuleert het elektriciteitsbedrijf haar afnemers het langere termijn verbruik zo aan te passen dat de pieken overdag en de dalen 's-nachts niet al te groot worden. Sommige elektriciteitsbedrijven verhuren elektrische boilers die op afstand door het elektriteitsbedrijf worden ingeschakeld. Daarmee kunnen de diepste dalen in het verbruik worden opgevuld.
In het verleden hadden de grote afnemers van elektrische energie vooral machines en apparaten die zich gedragen als brave elektrische weerstanden. Een afname van de spanning met (bijvoorbeeld) 1% veroorzaakt een vermindering van de stroomsterkte met 1%. Het afgenomen vermogen vermindert dan met ongeveer 2%. Ideaal dus voor een elektriciteitsbedrijf.

Maar dat was vroeger

Tegenwoordig hebben we steeds meer apparaten die zich helemaal niet gedragen als brave elektrische weerstanden. Een computer bevat een netvoeding die, bij dalende netspanning juist meer stroom gaat gebruiken. Het energiegebruik is bij zo'n voeding nagenoeg onafhankelijk van de netspanning. Deze netvoedingen zijn (zonder omschakelen) geschikt voor netspanning tussen de 100V en 250V. Als de netspanning bij zo'n voeding 1% daalt gaan ze 1% meer stroom gebruiken. Dit soort voedingen zitten ook in spaarlampen en bijna alle opladers van onze moderne gadgets. Al deze apparaten maken het elektriciteitsnet minder stabiel.

Welke apparaten zijn nog brave weerstanden?

In onze huishoudens zijn dit vooral apparaten voor elektrische verwarming van water. Denk hierbij aan onze wasmachines, vaatwassers, waterkokers en koffiezetters. In de industrie gaat het om grote ovens en sommige motoren.

Het wordt nog erger

Steeds meer huishoudens plaatsen PV zonnepanelen. Bij overdrijvende wolken kan de opbrengst van zo'n installatie in een seconde halveren en even later weer verdubbelen. Deze schommelingen moeten door het elektriciteitsnet worden opgevangen. De inverter die de energie van zulke zonnepanelen omzet is beslist geen brave weerstand. Ook ondergetekende heeft sinds kort deze zonnepanelen op het dak liggen en dat is de aanleiding voor deze aflevering van dit blogje.

Wat kan het elektriciteitsbedrijf hieraan doen?

Zelf kunnen ze erg weinig. Het moet in samenwerking met de afnemers en dat vergt motivatie van die afnemers door meer flexibiliteit in de tarieven.
Om de toenemende instabiliteit van elektriciteitsnet te stoppen zijn smart grid oplossingen nodig. Het woord grid staat hier voor het elektriciteitsdistributienet. Dit moet dus slim worden. Het huidige systeem met twee tarieven voor elektriciteit en op afstand schakelbare elektrische boilers zal op den duur niet meer volstaan.
Het tarief voor elektrische energie zal in veel meer stapjes moeten kunnen variëren en ook veel vaker per dag. Bovendien kan het tarief niet (zoals nu) lang van tevoren worden vastgelegd; het moet snel reageren op de actuele vraag en het actuele aanbod. Dit variërende tarief zal real-time naar de afnemers moeten worden gecommuniceerd.
Slimme apparatuur bij de afnemers zal het verbruik dan aanpassen om de kosten laag te houden. Een slimme wasmachine, of vaatwasser zal wachten totdat het tarief laag is. (Voor onze waterkokers en koffiezetters werkt dat niet, want we willen onze thee en koffie graag snel hebben.)

Elektrische auto's

Maar de echt grote stap komt van het opladen van de accu's in onze (toekomstige) elektrische auto's. Dit opladen kan veelal 's-nachts. Nog een stap verder is een laadstation dat energie teruglevert op momenten dat de elektriciteitsprijs hoog is. Zo'n autolaadstation kan heel snel reageren en het gaat om veel energie. De batterijen in elektrische auto's kunnen behoorlijk veel energie opslaan. Hier ligt een goede mogelijkheid om de stabiliteit van het elektriciteitsnetwerk in de toekomst te waarborgen.

Aanvullingen en correcties

23 december 2014: spelfoutje en slecht lopende zin aangepast.

Medische tarieven en ziektekostenverzekeringen

NRC publiceerde op 30 december 2013 een interessant artikel: Onderzoek NRC: prijsverschillen tussen ziekenhuizen extreem groot. Het gaat in dit artikel over de zogenaamde passantentarieven. Passantentarieven worden in rekening gebracht aan patiënten die niet verzekerd zijn. Dat betreft sommige buitenlanders, onverzekerde Nederlanders en Nederlanders wiens zorgverzekering geen contract heeft het dit ziekenhuis. Met de huidige concurrentieslag tussen ziektekostenverzekeraars zijn steeds meer verzekerden aangewezen op een beperkt aantal ziekenhuizen waarmee hun verzekeraar afspraken heeft gemaakt. Daardoor neemt de kans toe dat een verzekerde die even niet oplet terecht komt in een ziekenhuis waarmee zijn verzekeraar geen contract heeft. Zo'n verzekerde moet dan uit eigen zak het passantentarief voorschieten en hopen dat ie nog iets terugkrijgt van zijn verzekeraar.

In het gerefereerde artikel verklaart bestuursvoorzitter Joop Hendriks van Bronovo (een groep ziekenhuizen in de regio Den Haag) dat de passantentarieven geen relatie hebben met de interne kostprijzen. Het staat er echt! Lees maar na! Je gelooft je ogen niet...

Om het allemaal nog wat ondoorzichtiger te maken houden de meeste ziekenhuizen deze prijslijsten geheim. Een patiënt kan wel informeren naar de prijs van een bepaalde behandeling, maar een overzicht van de prijzen van veel voorkomende behandelingen is meestal geheim (omdat dit concurrentiegevoelige informatie is). Dat krijg je als je ziekenhuizen de commerciële richting uitduwt. Het gevolg van deze opzettelijke verwarring is dat de prijzen voor dezelfde behandeling in het ene ziekenhuis 7x hoger kunnen zijn dan in een ander ziekenhuis.

Er zijn ook ziekenhuizen waar het passantentarief min of meer gebaseerd is op de tarieven die zijn afgesproken met de verzekeraars. Dat tarief zou gerelateerd moeten zijn aan de werkelijke kosten. Openheid van zaken geven kan dus wel.

Van prijzen hoor je geen geheim te maken

Gewone middenstanders hebben een wettelijke plicht de prijzen van de artikelen duidelijk aan te geven. Dat gaat zo ver dat een klant die aan de kassa een hogere prijs ziet verschijnen dan hij redelijkerwijs kon verwachten het recht heeft het artikel te kopen voor de prijs die hij verwachtte. Winkeliers die de kassaprijs boven de prijs op de schappen laten gelden overtreden de wet.

De ziektekostenverzekeraars in Nederland zijn tegenwoordig zeer duidelijk in hun prijzen. Vergelijken op de details van de vergoedingen is wat lastiger. Maar vlug even nakijken welke verzekeraar contracten heeft met de ziekenhuizen in de buurt is nauwelijks te doen... Daarvoor moet iemand op het web maar eens een kaart van Nederland maken waarop je snel kunt zien met welke verzekeraars elk ziekenhuis een contract heeft.

NRC heeft een link naar een tarievenoverzicht van Pim van den Dool in het artikel overgenomen. Dat overzicht geeft voor acht behandelingen en ruim 30 ziekenhuizen de tarieven (en daaronder ter vergelijking de maximale vergoedingen van twee ziektekosten-verzekeraars). Hopelijk vindt dit initiatief navolging. Natuurlijk gaat het niet alleen om de prijs; het gaat ook om de kwaliteit van de zorg en de lengte van eventuele wachtlijsten. Ook die informatie moet openbaar.

Openheid moet. Alleen dan kunnen we de aangeboden zorg vergelijken en op grond daarvan een ziekenhuis kiezen.

NS vertrektijd, overstaptijd, vertrekprocedure

NS publiceert de geplande vertrektijden van haar treinen (en voor de grotere stations ook de aankomsttijden). Onder vertrektijd verstaat NS het moment dat de trein zich in beweging zet. Het fluiten van de conducteur en het sluiten van de deuren mag (volgens de eigen regels van NS) tot 20 seconden eerder beginnen. Ik merk regelmatig dat het tot wel 30 seconden eerder begint. Maar in het volgende zal ik met 20 seconden rekenen. De reiziger die 10 seconden voor de gepubliceerde vertrektijd het perron op rent kan zo een trein met vergrendelde deuren aantreffen.

Dat is belachelijk.

Als dienstverlenend bedrijf moet NS tijden publiceren die voor de klanten (U en ik dus) nuttig zijn om van de trein gebruik te kunnen maken. Dat betekent in mijn optiek dat reizigers tot en met de laatste seconde voor de gepubliceerde vertrektijd moeten kunnen instappen. Het moment waarop de trein zich in beweging zet is voor de klant niet direct van belang. (Het moment waarop de deuren na aankomst op een station open gaan is dat wel.)

Officieel is instappen zelfs verboden vanaf het moment dat de conducteur fluit; eigenlijk moet de reiziger zich dus al in de trein bevinden vóór dat moment. Conducteurs die hun fluit gebruiken om de reizigers wat aan te sporen dwingen de nog niet ingestapte reizigers tot een keuze tussen de trein missen of deze regel overtreden. Gelukkig zijn we echte Nederlanders als het om dit soort belachelijke regels gaat... Dus overtreden we massaal deze regel!

Er zijn ook conducteurs die de deuren pas proberen te sluiten op het moment van de gepubliceerde vertrektijd. Kennelijk vinden zij het (net als ik) de officiële procedure niet redelijk.

Overstaptijden

Voor stations met overstapmogelijkheden publiceert NS een benodigde overstaptijd. Vanwege deze vertrekprocedure wordt daarvan 20 seconden afgeknabbeld. Op een station met een overstaptijd van 5 minuten en een geplande aankomsttijd van 17:06 is het halen van een trein die om 17:11 zou moeten vertrekken dus niet zo zeker.

Onzekerheid over het laatste moment waarop men kan instappen is tijdverlies

Misschien vraagt u zich af waarom ik zo zeur over 20 seconden. Dat zit zo. Onzekerheid over het vertrektijdstip vergroot de gemiddelde reistijd van de passagiers met extra wachttijd. Doordat niet alle conducteurs al vanaf 20 seconden voor de gepubliceerde vertrektijd proberen de deuren te sluiten neemt de onzekerheid toe. Wachttijd is een onderdeel van de reistijd dat door de meeste reizigers als bijzonder vervelend wordt ervaren. Dat moet je dus kort houden om het openbaar vervoer aantrekkelijk te maken. De gemiddelde wachttijd voor de passagiers neemt toe met de onzekerheid over het tijdstip waarop ze ingestapt moeten zijn. Statistisch gesproken heeft dat tijdstip een kansverdeling. Hoe breder die kansverdeling, hoe groter de gemiddelde wachttijd van de passagiers.

Omdat te vroeg vertrekken altijd te voorkomen is (door even te wachten) is te vroeg vertrekken niet goed te praten.

De feitelijke duur van de vertrekprocedure varieert met de drukte. Zelfs de beste conducteur kan dat niet op de seconde precies schatten. Het is voor reizigers en conducteurs veel eenvoudiger als de vertrekprocedure pas mag beginnen op het gepubliceerde moment. Misschien betekent dit dat alle treinen gemiddeld 10 seconden later rijden, maar dat komt alleen doordat ze niet meer af en toe te vroeg vertrekken. Statistisch gesproken: van de kansverdeling van het moment waarop de deuren gaan sluiten, is het deel vóór het gepubliceerde tijdstip afgekapt.

Anoniem klokkenluiden is niet zo simpel

Klokkenluiders hebben een public relations probleem. Ze worden meestal verguisd door hun directe omgeving en gewaardeerd door mensen die veraf staan. Dat is geen benijdenswaarde situatie. Het is begrijpelijk dat sommige klokkenluiders anoniem willen blijven.

Vandaag (9 september 2013) hebben een aantal nieuwsmedia de handen ineen geslagen en een web-site opgezet waar klokkenluiders anoniem documenten kunnen aanleveren; Publeaks.nl. Een opmerkelijk initiatief. Maar is het veilig?

Aanleveren via Internet

Het veilig anoniem verzenden van documenten via Internet is bijzonder lastig. De NSA kan hoogstwaarschijnlijk elke PC kraken die met Internet verbonden is. De Publeaks web site biedt een mogelijkheid voor de ontvangende journalisten om een bericht aan te maken dat alleen door de klokkenluider gelezen kan worden. Dat betekent dat de klokkenluider regelmatig opnieuw contact moet maken; linke soep dus... Publeaks kan state-of-the-art beveiliging hebben, maar de verbindingen ernaartoe gaan via TOR. De bedenkers van TOR geven zelf aan dat de resulterende veiligheid niet 100% kan zijn. Maar zelfs als het volkomen onmogelijk zou zijn de route die een document gevolgd heeft in omgekeerde volgorde te volgen zal de klokkenluider die anoniem wil blijven heel voorzichtig moeten zijn. Van veel documenten is namelijk vast te stellen op welke computer ze zijn gemaakt, of bewerkt.

Het is daarom verstandig een wegwerpcomputer te gebruiken en een netwerkverbinding die niet naar de klokkenluider is te herleiden. De computer moet je contant betalen bij aanschaf, thuis nooit verbinden met Internet, uitsluitend gebruiken voor het overzenden van de documenten en daarna zo snel mogelijk vernietigen. Om de documenten over te zenden gebruik je een open draadloos netwerk (bijvoorbeeld bij McDonalds, Starbucks, of een groot NS station) in een plaats waar ze je niet kennen (en waar je je consumpties contant afrekent). Het draadloze netwerk registreert het MAC adres van je computer. Je moet er maar op vertrouwen dat pogingen om de klokkenluider te identificeren pas beginnen als je al lang weg bent. Maar zelfs dan nog loopt de klokkenluider risico herkenbaar te zijn op bewaarde beelden van beveiligingscamera's rond het tijdstip waarop je je data verzond.

Kortom, aanleveren in electronische vorm is niet 100% veilig.

Aanleveren per post

Voor aanleveren per post doe je de documenten in een doodgewone envelop, adres er op, voldoende frankeren en dan in een brievenbus ver van je eigen woonplaats. De envelop kan papieren documenten bevatten, maar ook een USB stick met computerdocumenten. Aanleveren per post is bij Publeaks helaas niet mogelijk. Maar je kunt zelf een journalist uitzoeken waar je wel vertrouwen in hebt en de envelop sturen naar die journalist op het adres van de redactie waar hij of zij werkt. Met een handgeschreven adres staat je handschrift op de envelop. Beter is het adres met een printer op de envelop te drukken, maar let dan wel weer op het onderstaande.

Papieren documenten

Met afdrukken van electronische documenten is het ook oppassen geblazen. Sommige printers voegen stiekem informatie toe waarmee het mogelijk is de printer te achterhalen waarop het document is afgedrukt. Een lijst van printers die dit niet doen is te vinden op https://www.eff.org/pages/list-printers-which-do-or-do-not-display-tracking-dots. Maar printers laten ook onbedoeld kenmerken achter die uniek zijn voor de printer (een subtiele beschadiging op een rubber rol, een slecht werkend spuitmondje van een ink-jet printer, een krasje, vlekje, of vingerafdruk op de fotogeleider van een laserprinter, enz.). Gebruik dus nooit een printer van de organisatie waartegen het klokkenluiden is gericht. Overweeg een wegwerpprinter te gebruiken.

Aanleveren op USB stick

Koop de USB stick met contant geld. Gebruik liever geen USB stick die bij het eerste gebruik allerlei programma's op je computer wil installeren.

Eigen documenten en zelf bewerkte documenten

Bij veel documenten die op een PC zijn bewerkt of aangemaakt is het kinderlijk eenvoudig te achterhalen op welke PC dat was. Documenten gemaakt met Microsoft Office bevatten de naam van de computergebruiker, de naam van de computer, de naam van de harde schijf of netwerk schijf, enz.. De klokkenluider die een zelfgeschreven electronisch document meestuurt dat gemaakt is met office software kan zijn anonymiteit wel vergeten als de journalist dat document laat inspecteren door de organisatie waartegen het klokkenluiden is gericht. Digitale foto's bevatten standaard het merk en type van de camera, datum en tijd. Vertrouw niet op de computer-deskundigheid van een journalist. Gebruik een tekst-editor voor platte tekst (bijvoorbeeld notepad op Microsoft Windows). Zo'n tekst ziet er niet zo gelikt uit, maar je weet precies wat je meestuurt.

Als je nog iets moet nasturen?

Soms zal het nodig zijn later iets toe te voegen aan eerdere documenten. Dan moet de ontvangende journalist wel zeker weten dat de afzender dezelfde is. Bij Publeaks is daaraan gedacht (maar dan kun je de gebruikte computer niet vernietigen). Bij toezenden per post moet de klokkenluider in de eerste zending iets toevoegen waaraan de echtheid van een eventuele vervolgzending te herkennen is. De ontvangende journalist moet dit geheim houden; dat moet de klokkenluider dus goed duidelijk maken in een begeleidend document. Er zijn vele mogelijkheden:

• De eerste zending bevat een paar ruw afgescheurde vellen papier; elke volgende zending moet de rest van één van die vellen bevatten.
• Een toevallige rij cijfers (werp twintig keer een dobbelsteen en schrijf de geworpen cijfers op); elke zending bevat een documentje met deze rij cijfers.

De klokkenluider moet zijn echtheidskenmerk natuurlijk zorgvuldig bewaren en geheimhouden.

Wat is een euthanasieverklaring waard?

Vrijdag 26 juli 2013 is mijn moeder overleden na een ziekbed van twee maanden. Ze was 86 jaar en ze heeft een goed gevuld leven gehad. Mijn moeder was dierenarts en had een zeer uitgesproken mening over euthanasie. Haar mening vat ik als volgt samen:

Als de voordelen van doorleven niet meer opwegen tegen de ongemakken die gaan komen, dan moet het stoppen.

Met die instelling heeft ze het lijden van duizenden honden en katten verkort. Zo'n einde had ze ook voor zichzelf in gedachten. Helaas is de Nederlandse medische praktijk voor mensen weerbarstiger. De Nederlandse medici lijken bang om zich aan koud water te branden. Daardoor heeft mijn moeder, ondanks alle planning en een recente euthanasieverklaring, de laatste weken van haar leven in ongemak moeten doorstaan. Het heeft langer geduurd dan we hadden gehoopt, maar korter dan we hebben gevreesd.

Waarom werd haar euthanasieverklaring niet gehonoreerd?

Vrij snel na het tekenen van een nieuwe euthanasieverklaring werden tekenen van dementie duidelijk. Soms herkende ze haar eigen kinderen niet. Dat probeerde ze knap te verdoezelen maar daarmee ging ze af en toe pijnlijk in de fout. Dat was heel naar. De vrouw die op dat bed lag had het lichaam van mijn moeder, maar het verstand en de persoonlijkheid van mijn moeder was er niet meer.

Een persoon met dementie heeft vaak geen duidelijke wil en kan veel zaken niet meer begrijpen. Zo iemand kan niet meer goed de bedoeling van de euthanasieverklaring bevestigen (of ontkennen). Vanwege die situatie weigerden alle medici die haar hadden kunnen helpen.

De wet biedt ze echter wel degenlijk die mogelijkheid:

Indien de patiënt van zestien jaren of ouder niet langer in staat is zijn wil te uiten, maar voordat hij in die staat geraakte tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake in staat werd geacht, en een schriftelijke verklaring, inhoudende een verzoek om levensbeëindiging, heeft afgelegd, dan kan de arts aan dit verzoek gevolg geven. De zorgvuldigheidseisen, bedoeld in het eerste lid, zijn van overeenkomstige toepassing.

Voor mij is volkomen duidelijk dat de artsen, op grond van deze wetstekst het leven van mijn moeder op humane wijze hadden mogen beëindigen. Het zou ook niet de eerste keer zijn geweest. Het heeft niet zo mogen zijn en dat neem ik de Nederlandse medische stand kwalijk.

Het is toch verschrikkelijk dat mensen in dit land het slechter hebben dan onze honden en katten als het einde van het leven in zicht komt?

Mijn moeder heeft geluk gehad dat het maar acht weken heeft geduurd. Als onze euthanasiewet goed zou werken had het niet langer dan enkele weken geduurd. Als het lichaam van mijn moeder gezonder was geweest had het, met de huidige medische praktijk, wel acht maanden kunnen duren. Ik moet er niet aan denken.

Overlast door roken

Zoals het vroeger normaal was dat je je auto gratis voor je eigen deur kon parkeren is het in Nederland normaal dat je overal op straat mag roken. Tabaksrook is (ook bij passief roken) bewezen kankerverwekkend. Rokers schijnen het daarnaast hun recht te vinden de as en peuken op straat te gooien.

Van de wal in de sloot

In de horeca is roken inmiddels flink teruggedrongen. Behalve dan op de terrassen. Daar is tegenwoordig niet meer aan de rook te ontsnappen. 's-Zomers een terrasje pakken is voor de niet-roker een groot probleem. Ook het passeren van de ingang van grote kantoren, ziekenhuizen, scholen en universiteiten is vaak niet mogelijk zonder door een rookgordijn te lopen.

Gevaren

Wie nu nog twijfelt aan de gevaren van tabaksrook heeft kennelijk een reality distortion field dat dit soort onwelgevallige informatie extreem goed buiten houdt. Tabaksrook zit, net als asbest, benzeen, formaldehyde in IARC klasse 1; stoffen die bewezen kankerverwekkend zijn. Dat geldt ook voor passief roken. Met asbest zijn we tegenwoordig belachelijk voorzichtig. Dat was vroeger wel anders. De verhalen over sneeuwballengevechten met asbest zijn talrijk. De betrokkenen moeten daarbij enorme hoeveelheden asbestvezels hebben ingeademd. Tegenwoordig maken bedrijven grote kosten om asbest te verwijderen op een manier dat niemand aan de vezels kan worden blootgesteld.

Hoe kunnen we de niet-rokers beschermen?

• De beheerders van grotere gebouwen zouden hun niet-rokende bezoekers tegen rook moeten beschermen door rook-plekken te maken op plaatsen waar niet-rokers niets te zoeken hebben. Daarbij moet de rook niet alsnog door de wind verplaatst kunnen worden naar plekken waar anderen er last van hebben.
• Bestaande rookverboden moeten beter afgedwongen worden. Doordat het rookverbod op de stations niet serieus wordt afgedwongen (met bekeuringen) wordt dit verbod massaal overtreden. Wie dit niet gelooft moet maar eens op een station peuken gaan tellen buiten de officiële rookzones.
• Roken op straat zou verboden moeten worden (zoals in New York City).

Waarom gebeurt er te weinig?

Ondanks de bewezen gevaren vinden veel instanties die de rookoverlast zouden kunnen verminderen dat kennelijk niet hun taak. Dat zouden we kunnen veranderen door dit in een wet of APV te regelen. In een wet kan geregeld worden dat elk bedrijf of instantie haar bezoekers of klanten op en rond haar terrein adekwaat moet beschermen tegen tabaksrook. Dus niet slechts (zoals nu) alleen in de binnenruimtes). Misschien zelfs met een mogelijkheid tot het eisen van een schadevergoeding voor bezoekers die door tabaksrook hebben moeten lopen. Het ministerie van VWS heeft de laatste jaren bijzonder weinig daadkracht getoond tegen overlast door tabaksrook. Van die kant is op dit gebied weinig te verwachten. Maar elke gemeente kan in de openbare ruimte zelf zaken regelen in haar APV.

Er is wetgeving die het vervuilen van de openbare ruimte verbiedt. Helaas wordt ook die wetgeving niet toegepast tegen rokers die hun as en peuken op straat gooien. En kennelijk geldt deze wetgeving niet voor het vervuilen van de lucht met kankerverwekkende stoffen.

Wat gaan we doen met de HSL

NS HiSpeed heeft met Fyra een bijzonder slechte start gemaakt met de treinen tussen Amsterdam en Brussel. Na enkele weken waarin de storingen niet van de lucht waren is de dienst voorlopig opgeheven. De doorslag was het losraken van een paneel van één van de treinen. Het is nog altijd onzeker of de V250 treinen van AnsaldoBreda ooit weer worden ingezet. Op dit moment rijden er alleen enkele Thalys treinen over het traject naar Brussel. Tussen Schiphol en Breda rijden Fyra treinen die niet harder kunnen dan 160 km/h.

In NRC van 30 maart 2013 stond een inderview met Anne Hettinga, directeur van Arriva in Nederland. Hij suggereert dat Arriva (dat tegenwoordig van Deutsche Bahn is) wel in staat zou zijn de HSL te exploiteren. Hij heeft gelijk met zijn mening dat het een blamage is dat de HSL nu nauwelijks wordt gebruikt.

Wat is er allemaal misgegaan?

Vele jaren geleden heeft NS HiSpeed een belachelijk hoog bod gedaan op de vergunning om de HSL te exploiteren. Vervolgens heeft het vele jaren langer geduurt dan verwacht voordat de benodigde treinen werden geleverd. Deze treinen zijn op dit moment nogal storingsgevoelig. Het is zeker denkbaar dat dit verholpen kan worden, maar de Italiaanse fabrikant heeft intussen de schijn wel tegen.
Ook als de V250 treinen betrouwbaar gaan functioneren zal NS HiSpeed geen winst maken op de HSL. Dat is, tegen de prijs die ze voor de concessie betalen niet mogelijk. Misschien is dit een geschikt moment om die hele aanbesteding terug te draaien en opnieuw te beginnen.

Wat willen we met de HSL?

De HSL is betaald door de Nederlandse (en de Belgische) staat. Het maatschappelijk nut van een snelle treinverbinding tussen Amsterdam en Brussel/Parijs lijkt me evident. Dat nut is maximaal als zoveel mogelijk reizigers het vliegtuig of de auto laten staan en in plaats daarvan over de HSL reizen.
Dat zou het doel moeten zijn van een nieuwe aanbesteding!

De huidige concessie moet geannulleerd

In de huidige concessie staan geen voorwaarden die het aantal passagiers zo groot mogelijk proberen te maken. NS HiSpeed heeft als doel zoveel mogelijk winst (eigenlijk zo weinig mogelijk verlies) te maken op de exploitatie. Het gevolg is dat de prijzen per dag en uur kunnen verschillen. Er zijn geen abonnementen en de reisplanners van NS, 9292OV, Deutsche Bahn, enz. kunnen niet aangeven wat een reis gaat kosten. Kaartjes zijn niet te koop bij de normale plaatskaartenautomaten. Al deze zaken maken reizen per HSL onaantrekkelijk.

Hoe vervoer je zoveel mogelijk reizigers over de HSL?

Je moet de HSL niet exploiteren als een vliegverbinding van Ryan Air, maar als een reguliere trein. De tarieven moeten simpel en voorspelbaar zijn. Kaartjes verkrijgbaar bij elke plaatskaartenautomaat op elk station. De frequentie moet hoog zijn. Dat betekent dat in de piekuren sommige reizigers zullen moeten staan. Een reiziger die een zitplaats erg belangrijk vindt koopt maar een 1e klas kaartje.

Hoe voeren we dit in?

NS HiSpeed krijgt een ultimatum van de staat. Als ze niet binnen enkele weken de exploitatie hervatten wordt de concessie ingetrokken. Er komt een nieuwe concessie waarop NS HiSpeed, maar ook Arriva, enz. kunnen bieden. Het gaat daarbij niet om de hoogste geboden prijs voor de concessie, maar de laagste prijs voor de plaatsbewijzen en de hoogste frequentie. Kortom, het maatschappelijk nut moet maximaal zijn.