maandag 15 december 2014

Distributienetwerken

De grond onder en langs onze straten ligt vol met leidingen en kabels. Deze spullen worden beheerd door netbeheerders. Op www.aansluitingen.nl kun je opzoeken wie die beheerders zijn. De meeste van die netwerken zijn aangelegd door de oorspronkelijke aanbieders van diensten die ze nodig hadden. Telefoonkabels zijn aangelegd door PTT (tegenwoordig KPN). Elektriciteitskabels door het plaatselijke elektriciteitsbedrijf, gasleidingen door het plaatselijke gasbedrijf, kabel-TV leidingen door het plaatselijke kabel-TV bedrijf (wat vroeger vaak eigendom was van de gemeente).

Waarom die overdracht aan netbeheerders?

Een belangrijke aanleiding was de ontwikkeling van Internet over (A)DSL en de wens voor die dienst concurrentie mogelijk te maken. (A)DSL maakt gebruik van normale telefoonleidingen. Voor (A)DSL moeten in de wijk-telefooncentrale en bij de klant modems geplaatst worden. Het monopolie van PTT/KPN op de wijk-telefooncentrales moest daarvoor worden opengebroken (en dat ging niet van harte). Op dit moment kunnen we in Nederland kiezen uit een stuk of 10 Internet providers. Bijna allemaal gebruiken die (A)DSL. De grote uitzondering zijn de kabel-TV bedrijven die gebruik maken van het kabel-TV netwerk. Ook is Internet mogelijk over de mobiele telefonie netwerken, maar dit wordt voornamelijk gebruikt op mobiele apparaten (smart phones en tablet computers). In tegenstelling tot het kabel-TV bedrijf maken die mobiele providers geen gebruik van kabels tot in de woning van de afnemers.

Ook voor elektrische energie en gas kunnen we tegenwoordig kiezen van welk bedrijf we het kopen. De plaatselijke leidingen zijn in beheer bij een netbeheerder die ook zorgt voor plaatsing van de verbruiksmeters. Voor elektrische energie geldt dat de ene kWh niet te onderscheiden is van de andere. Bij gas geldt dat de ene m3 methaan precies even goed brandt als de andere. Het is dus niet nodig (en technisch ook niet mogelijk) ervoor te zorgen dat het product dat een afnemer gebruikt van zijn eigen leverancier afkomstig is. De gekozen leverancier is bij deze netwerken verplicht de door haar afnemers afgenomen energie aan de netbeheerder te leveren.

Voor telefonie en Internet werkt dat fundamenteel anders. Het aderpaar (de twee draadjes in de telefoonkabel) naar mijn huis is aan de andere kant elektrisch verbonden met een apparaat van de door mij gekozen Internet en telefonie provider. Onderweg zitten daar geen aftakkingen in en zijn er geen andere apparaten aangesloten. (Tenzij iemand op zeer amateuristische wijze mijn telefoonlijn aftapt.)

Kabel-TV zit daar een beetje tussenin. Voor TV is dat een distributienetwerk zoals bij de energie netwerken. Maar Internet en telefonie over het kabel-TV netwerk maken gebruik van een soort onderstations waar het Internet en telefonie verkeer voor een kleine groep lokale afnemers op de TV-kabel wordt geïnjecteerd. Dat onderstation is meestal via glasvezel kabels verbonden met een groter station van de kabel-TV provider.

Het is opmerkelijk dat de kabel-TV niet werkt met netbeheerders. De kabel-TV bedrijven hebben nog altijd het exclusieve recht voor het aanbieden van diensten via het kabel-TV netwerk. Die onderstations van het kabel-TV netwerk kunnen (net zoals de wijk-centrales van KPN) plaats bieden voor apparatuur van andere providers. Echter, mocht de overheid dit afdwingen, dan zal het effect minimaal zijn. Zogenaamde triple play contracten zorgen ervoor dat klanten bijna altijd zowel TV, als Internet, als telefonie bij dezelfde provider nemen. Echte concurrentie op de TV-kabel is daarom niet te verwachten.

Leidingen naar afzonderlijke woningen zijn duur

Het beheer en onderhoud van die leidingen kost echt geld. De aanleg- en onderhoudskosten van ons nationale telefonienetwerk bestaan voor het overgrote deel uit het aanleggen en vervangen van de kabels tussen de wijk-centrales en de individuele woningen. Het is een goede zaak dat het beheer van die leidingen in handen is van een instantie die geen belang heeft bij een specifieke dienstenaanbieder. Deze netbeheerders hebben/krijgen een natuurlijk monopolie. Om misbruik daarvan te voorkomen moeten ze door de overheid gebonden worden aan redelijke tarieven.

In de USA proberen de telecom providers (die daar de netwerken beheren die vaak op kosten van de overheid zijn aangelegd) daar zo min mogelijk geld aan kwijt te zijn. In plaats van fatsoenlijk onderhoud te plegen worden de klanten overgehaald te migreren naar draadloze systemen waarna de kabels zodanig worden verwaarloosd dat ze onbruikbaar worden. De draadloze verbindingen zijn minder betrouwbaar; vooral bij calamiteiten liggen deze er als eerste uit. Dat komt doordat bij een bedrade, klassieke, telefoonaansluiting de energie die nodig is voor de werking van het toestel van de klant vanuit de wijk-centrale wordt geleverd. Tijdens uitval van het lichtnet bij de klant (wat in landelijke gebieden in de USA dagen kan duren) blijft telefoneren gewoon mogelijk.

In veel gemeenten worden op dit moment glasvezelnetwerken aangelegd met aansluitpunten in de woningen van de potentiële gebruikers. De capaciteit van deze aansluitingen is veel groter dan wat via de kabel-TV aansluitingen of draadloze netwerken mogelijk is. Laten we hopen dat het beheer van deze netwerken bij een netbeheerder wordt ondergebracht zodat de providers van telefonie, TV en Internet ook hier eerlijk kunnen concurreren om de klanten.

Misschien moeten we voor de distributie van post en kleine pakketten ook eens nadenken over het opzetten van een soort netbeheerder die de bezorging in de wijk van deze artikelen voor zijn rekening neemt. Zoals de bezorgers van al die verschillende post- en pakketbedrijven nu allemaal dagelijks door dezelfde straten gaan is echt niet efficiënt. Zeker niet in landelijke gebieden. Dat kan goedkoper...

maandag 1 december 2014

Kleine lettertjes en onvergelijkbare abonnementen

De spreekwoordelijke kleine lettertjes van de overeenkomsten die we allemaal aangaan kunnen vervelende consequenties hebben. Simpelweg door de enorme omvang zal...
  • Niemand de (voor hem/haar) beste keuze maken uit de meer dan 1000 ziektekostenverzekeringen.
  • Niemand alle gebruiksvoorwaarden van de banken vergelijken.
  • Niemand de algemene voorwaarden van een bedrijf lezen bij het plaatsen van een bestelling.
  • Niemand nalezen wat (social media) web sites met die cookies en jouw surfgedrag menen te mogen doen.
  • Niemand alle tarieven van telefonie, Internet en kabel-TV providers vergelijken.
  • Niemand alle tarieven van energiebedrijven vergelijken
Daarnaast maken bedrijven vergelijking van prijzen en tarieven onmogelijk door
  • Ondoorzichtige kortingen (bij het afsluiten van meerdere verzekeringen), of collectiviteitskortingen voor werknemers van bepaalde bedrijven, vakbondsleden, enz.
  • Heel veel (combinaties van) abonnementen aan te bieden (met name providers van telefonie, Internet en kabel-TV maken zich hier schuldig aan).
  • Ondoorzichtige toeslagen (met name bij energiebedrijven).

Moet het nou zo moeilijk zijn?

Natuurlijk niet. Het mooiste tegenvoorbeeld dat ik mij kan herinneren was het Borland no-nonsense license agreement dat bij de Borland Turbo C 2.0 software zat. Het paste in normale letters binnen een halve pagina en kwam er op neer dat de gebruiker moest beloven de software op niet meer dan 1 computer tegelijk te (laten) gebruiken. Het maken van backups was expliciet toegestaan. Het verplaatsen naar een andere computer ook.
Deze licentie was leesbaar, alleszins redelijk en uitvoerbaar. Er werd in de software geen enkele poging gedaan om het gebruik op slechts één computer af te dwingen. Het was vooral een kwestie van fatsoen. Dat was ca. 1988...

Waarom gebeurt dat nu niet meer?

Kennelijk hebben bedrijven er een belang bij dat de klanten de regeltjes niet lezen, of niet in staat zijn het (voor hen) meest geschikte product of abonnement te kiezen. Dat is natuurlijk idioot. Maar het geeft die bedrijven meer inkomsten en een machtspositie over de klanten/gebruikers. En dat werkt zolang de klanten/gebruikers niet in opstand komen.

In het geval van verzekeringen, telefonie/Internet/kabel-TV providers en energieleveranciers is er een markt ontstaan voor vergelijkingssites. Helaas zijn de meeste van die vergelijkingssites helemaal niet onafhankelijk. Ze krijgen geld wanneer iemand via die vergelijkingssite een verzekering of abonnement afsluit. Zoiets is natuurlijk een contract met de duivel afsluiten en het komt de geloofwaardigheid van de adviezen van die sites niet ten goede. Voor ziektekostenverzekeringen wordt dit jaar aangeraden de resultaten van meerdere vergelijkingssites te vergelijken. Veel gekker moet het niet worden...

Hoe kan het wel?

Een bank zou zijn voorwaarden kunnen versimpelen tot iets als...
De klant zal zijn/haar best doen ervoor te zorgen dat inloggegevens, passen, credit cards, enz. niet in verkeerde handen vallen. Mocht dit onverhoopt toch gebeuren; dan moet de klant onverwijld contact opnemen met de bank.
De bank moet zijn best doen ervoor te zorgen dat de klant kan Internetbankieren, betalen, enz. op de momenten en plaatsen dat het hem/haar uitkomt.

Hoe kunnen we dit doorbreken?

De consument kan hier in zijn eentje weinig tegen beginnen. Het wachten is op een bank, verzekeraar, telecom provider, energieleverancier, enz. die zich met scherpe tarieven en simpele no-nonsense voorwaarden gaat onderscheiden. Het is natuurlijk ook mogelijk dat een hogere rechter of een nieuwe wet korte metten maakt met voorwaarden die een normaal mens niet binnen redelijke tijd kan bevatten.

Maar ik vrees dat we daarop nog lang zullen moeten wachten.